Geheugen en concentratie

Op reis in het geheugen

Nostalgische jeugdherinneringen, de naam van de kat van de buren, grappige stukjes parate kennis of de locatie van uw bril en autosleutels. Welke kennis u ook uit uw herinneringen moet halen, het is uw geheugen waar u op vertrouwt.

In werkelijkheid heeft het weinig zin om over geheugen als één geheel te praten, omdat het menselijk geheugen uit 5 verschillende geheugensystemen bestaat, die tot op zekere hoogte in elkaar overlopen.

• Het kortetermijngeheugen. Ook wel het werkgeheugen genoemd. Het kortetermijngeheugen gebruikt u, wanneer u bijvoorbeeld een telefoonnummer moet onthouden, een tekst moet lezen en begrijpen, een instructie moet volgen of een rekensommetje moet maken in uw hoofd. Met behulp van het kortetermijngeheugen kunt u informatie kort vasthouden en verwerken en de acties uitvoeren, die kunnen optreden n.a.v. die informatie. Uw kortetermijngeheugen kan worden getraind, en wanneer u een goed kortetermijngeheugen heeft, zultu het doorgaans makkelijker vinden om u te concentreren en uniet uit koers te laten raken, mocht u worden afgeleid.
• Het episodisch geheugen. Weet u nog wat u gisteren heeft gegeten of herinnert u zich de inhoud van een telefoontje vorige week nog? Dan is dát het episodische geheugen waar u gebruik van maakt. Het episodisch geheugen is uw database van uw eigen persoonlijke herinneringen, die grotendeels gekoppeld zijn aan tijd, plaats en emoties. Het kan bijvoorbeeld worden geactiveerd door zintuiglijke indrukken, zoals geuren en muziek, en daarom kunt u direct in uw jeugd worden teruggebracht naar een feest, wanneer u een bepaald muziekstuk hoort.
• Het semantische geheugen. In tegenstelling tot uw episodisch geheugen, is uw semantisch geheugen niet gekoppeld aan emoties en herinneringen. Het moet meer gezien worden als een soort kennisbibliotheek. Het is het semantische geheugen waar u gebruik van maakt, wanneer u uw woordenschat of parate kennis nodig heeft bij bijvoorbeeld een spelshow op tv.
• Het procedurele geheugen. Ook wel het motorgeheugen genoemd. Het is het geheugen, dat u gebruikt om praktische handelingen uit te voeren. Dat kan bijvoorbeeld fietsen, autorijden, kleding aantrekken of koken zijn. Het werkt voornamelijk automatisch en onbewust. Weinigen van ons denken er bij na, bijvoorbeeld hoe we aardappelen schillen of hoe we onze voeten bewegen tijdens het rijden. We hebben het 'gewoon' geleerd.
• Het lange termijn geheugen. Uw langetermijngeheugen is als het ware de externe opslag van uw geheugen. Informatie uit de andere geheugensystemen wordt opgeslagen in uw langetermijngeheugen en de opslag kan enorme hoeveelheden gegevens bevatten. Er is geen echte limiet aan hoe lang de informatie kan worden opgeslagen in het langetermijngeheugen, en het kan dus worden gebruikt om herinneringen en gegevens op te roepen die dagen, maanden en jaren terug in de tijd liggen. Het is bijvoorbeeld uw langetermijngeheugen dat u gebruikt wanneer u een jeugdherinnering moet oproepen.

Een goede concentratie ondersteunt uw geheugen

Naarmate de leeftijd vordert, vinden sommige mensen het moeilijker om te onthouden. Tegelijkertijd kan het moeilijker zijn om de concentratie vast te houden. Hier kunnen veel redenen voor zijn, o.a.: stress, vermoeidheid of onoplettendheid. Het kan ook zijn, dat uw bloedsomloop niet zo goed werkt als voorheen. Gelukkig wordt u niet gedwongen om achterover te leunen en achter de geraniums te gaan zitten. Er zijn veel dingen, die u kunt doen om uw concentratie te behouden en daarmee uw geheugen kunt trainen.

Tips om geconcentreerd te kunnen blijven

• Ga afleidingen uit de weg. U heeft vast wel eens geprobeerd u te concentreren, en dan ringelt de telefoon of komt er een collega langs voor een gezellig praatje. U zult, misschien slechts kort, afgeleid zijn en vervolgens moet u uw concentratie weer gaan opbouwen. Het kan veeleisend lijken en het maakt het moeilijk voor u om de details te herinneren van de taak, waar u zich op concentreerde. Daarom is het goed voor uw concentratie om zoveel mogelijk afleidingen te voorkomen.
• Krijg genoeg slaap. Het beste is om toch 7-9 uren slaap te krijgen, elke nacht. Als u niet genoeg slaap krijgt, kan dit uw concentratievermogen ondermijnen.
• Eet gezond. Het kan verleidelijk zijn om de hersenen suiker of energie te geven in de vorm van een kopje koffie of een glas cola, maar het is slechts een korte voldoening, want snel daarna zal de energie weer uit het lichaam wegvloeien. Wanneer u iets goeds voor uw concentratie wilt doen, is het beter om in plaats daarvan bosbessen, vis en avocado's te eten, die een positieve werking hebben op uw hersenen.
• Beweging en frisse lucht. Wanneer u uw hartslag verhoogt, raakt u het stresshormoon cortisol kwijt, wat een kwalijke werking kan hebben op uw concentratie.
• Present zijn. Wanneer uw hoofd gevuld is met een reeks aan gedachten, waarbij de ene de andere vervangt, dan kan het vrijwel onmogelijk zijn om u te concentreren. Als u van tevoren al weet, dat dit voor uitdagingen kan zorgen, schrijf dan eventueel uw gedachten op papier - met de vereiste oplossingen - dan hebben ze de neiging om uit uw hoofd te verdwijnen, zodat u u makkelijker kunt concentreren.
• Stop met multitasken. Maak een duidelijke keuze om u zich op één ding tegelijk te concentreren. In uw poging om met meerdere taken tegelijk bezig te zijn, is de kans groot, dat u de concentratie op ten minste één ervan verliest.

Naast de dingen die u voor uw geheugen en concentratie kunt doen, kunnen bepaalde - op de natuur gebaseerde - producten ook bijdragen aan een normale mentale prestatie, de aandacht ondersteunen en het geheugen op oudere leeftijd behouden.